23 Haziran 2016 günü İngiltere’nin (aslında Birleşik Krallık –ve Kuzey İrlanda–demek daha doğru olur herhalde) Avrupa Birliği’nde kalıp kalmayacağına dair oylama yapıldı. Eminin oylamanın “AB’den çıkalım” anlamına gelen sonucunu duyduğunuzda sizde en az benim kadar şaşırmışsınızdır. Ülkelerin AB’ye üyelik başvurusu yapmasına ve akabinde üye olmasına alışmıştık da sistemden çıkanı ilk kez duyuyorduk! On yıllardır üye olmayı bekleyen bir ülkenin evlatları olarak bunu anlamakta zorlandık elbette!.
Alman Şansölyesi Merkel oylamanın sonuçları belli olduktan hemen sonra yaptığı açıklama ile kısaca şunu dedi aslında “Kapı açık, arkanı dön ve çık git! Bizi istemeyeni biz de istemeyiz. Tamam madem çıkmaya karar verdiniz o zaman bari elinizi çabuk tutun da bizim dengemizi bozmayın. ”
Merkel öyle dedi demesine de her iki tarafta biliyordu ki iş göründüğü kadar kolay değildi. Bu karar her türlü kurumu hallaç pamuğu gibi atacak ve milyonlarca insanın yaşamını etkileyecekti.
Oylama sonuçları belli olduktan sonra “kalalım”diyenler protestolara başladı, sistemin kendi içinde oylama sonuçlarını geçersiz kılacak çözümler arandı vs. Ancak sonuçta Birleşik Krallık (BK) Lizbon Anlaşması’nın 50. Maddesi uyarınca çıkış notasını Mart 2017 tarihinde AB’ye sundu. İşaret fişeği ateşlenmişti!
Bütün bunlar olurken Devlet kurumları büyük bir sessizliğe büründü. İlk şok atlatıldıktan sonra mesele yavaş yavaş Fikri Mülkiyet dünyasında da tartışılmaya başlandı çünkü sistemden çıkışın Fikri Mülkiyet Hakları üzerinde de ciddi etkileri olacağı açıktı.
Mesela BK’yı kapsadığı açık olan mevcut EUIPO tescilleri ne olacaktı? Topluluk Marka Tüzüğünde sisteme yeni bir üye devlet katılınca markaların nasıl düzenleneceği yazıyordu ama bir üye ülke AB’den ayrılınca ne olacağı yazmıyordu mesela!!!
AB’ye girmeden evvel İngiltere’de bir coğrafi işaret mevzuatı/rejimi yoktu ama üyelikle birlikte bu sistem gelmişti, peki üyelikten çıkınca ne olacaktı?
Bunun gibi daha sayısız birçok soru zaman içinde Fikri Mülkiyet alanında çalışanların aklına düşmeye başladı. Mesleki derneklerde Brexit çalışma grupları kuruldu, Dernekler adına position paperlar hazırlanıp resmi makamlara sunuldu, hatta Derneklerden biri sırf bu konuyu takip etsin ve lobi yapsın diye İngiltere’den bir avukat ile anlaştı vs.
Bence biz de bu konuyu takip etsek fena olmaz diye düşünüyorum. (Daha AB’ye giremedik ama bakarsın bir gün girer hatta çıkmaya bile karar verebiliriz. Biz işimizi kış tutalım da varsın yaz gelsin!!)
Ben bugün konuya biraz coğrafi işaretler yönünden bakmak istiyorum.
1- AB Komisyonu 21 Eylül 2017 tarihinde coğrafi işaretleri de içeren Fikri Mülkiyet Hakları ile ilgili bir position paper yayınladı https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/intellectual_property_rights.pdf
2- 28 Şubat 2018 tarihinde AB Komisyonu üye ülkelere Birleşik Krallık ve Kuzey İrlanda’nın AB’den ayrılmasına ilişkin anlaşmanın taslak metnini yayınladı https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/draft_withdrawal_agreement.pdf
Biz bu metni bundan sonra “Commission draft exit treaty” diye analım isterseniz.
- 07 Mart 2018 tarihinde AB Komisyonu BK ile bundan sonraki ticari müzakerelerin yolunu ana hatlarıyla çizen bir tasarı yayınladı. Biz istersniz buna bundan sonra “Commission draft outline of future trade negotiations” diyelim.
- Bu arada BK’da hareket geçti ve yakın zaman once bir kısa metin (position paper) yayınladı. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/685748/Other_Separation_Issues_Technical_note_March_2018.pdf
Bu paper coğrafi işaretler dahil Fikri Mülkiyet haklarına ve başkaca birçok konuya üst düzeyde değiniyordu. Ama bugüne kadar hala BK’dan detaylara ilişkin bir açıklama gelmedi.Yani demek istediğim, bu paper konuları son derece üstten ve diplomatik bir dille belirtiyor ama konuların çözümüne dair detaylı ve somut bilgi içermiyor.
Coğrafi İşaretlerle ilgili olarak bu metinler neler diyor kısaca bir bakalım:
- Commission draft exit treaty2 maddesinde deniyor ki ; eğer geçiş süreci sonuna kadar bir coğrafi işaret tescil edilirse, tescilden doğan haklar BK’da Birleşik Krallık Hukuku uyarınca tanınmaya devam edilecek. Bu korumadan yaralanmak için tescilin geçiş sürecinin sonuna kadar tamamlanmış olması gerekiyor.
- Commission draft exit treaty Maddede diyor ki ;50.2 maddesinde bahsi geçen koruma otomatik olarak sağlanacak yani birinin herhangi bir başvuru yapmasına veya BK’dan bir eylemde bulunmasını talep etmesine gerek olmayacak.
- Commission draft outline for future trade 7(v) maddesinde diyor ki; AB ve BK arasında yapılacak anlaşmayla AB’yi ilgilendiren birçok konu düzenlenecek ve bunlar arasında coğrafi işaretler dahil Fikri Mülkiyet Haklarının düzenlenmesi de yer alacak. Görüldüğü üzere bu maddeyle AB’nin konuya verdiği önem açıkça ortaya çıkıyor ve gelecekteki ticari anlaşmalarda coğrafi işaretlerin de önemli bir gündem maddesi olacağının sinyali veriliyor.
- 21 Eylül’de yayınlanan AB position paper diyor ki ; BK kendi ülkesel coğrafi işaret sistemini kurmalıdır. Ayrıca AB’den çıkışın gerçekleşeceği tarihte devam eden başvurularla ilgili bir geçiş süreci tanınmalıdır ki bu durumdaki başvurular AB’deki başvuru tarihlerini rüçhan alsın ve aynı seviyede koruma için BK’da başvuru yapabilsin. Devam eden başvurular için öngörülen bu rüçhan konusu Commission draft exit treaty’de geçmiyor ama belki ileride yapılacak ticari anlaşmaların bir parçası olarak düşünülüyor olabilir.
- BK’ın kısa position paper’ı ise, dediğim gibi, konuyu üst perdeden ortaya koyuyor ve herhangi bir detay içermiyor. Bu doküman AB’nin 21 Eylül 2017 tarihinde yayınlanan position paper metnine atıf yapıyor ve bu bahsettiğim AB metnine de bir cevap niteliğinde aslında. BK diyor ki;
- BK’nın genel hedefi her bir değişik hak tipi için gerekli ve uygun düzenlemeleri yaparak kullanıcılara, başvuru ve hak sahiplerine şeffaflık ve hukuki netlik sağlamaktır.
- Ve gelecekte de, eğer bazı hak türlerinin korunması için BK’da mevcut bir hukuki düzenleme bulunmadığı hallerde ulusal bazda gerekli düzenlemeler yapılacaktır; bu yaklaşım AB ve BK arasında devam eden güçlü kültürel ve ekonomik temelin oluşmasına yardımcı olacaktır.
Gördüğünüz gibi metin açıkça coğrafi işaretlerden bahsetmiyor ama coğrafi işaretten bahseden AB Komisyonu metnine atıf yapılması bence şunu gösteriyor:
— BK kendi coğrafi işaret tescil ve koruma sistemini kuracak
— Ayrıca henüz BK’da ulusal bazda korunmayan ama AB ülkelerinde korunan haklar varsa, onların da BK’da aynı seviyede korunması için gerekli sistem kurulacak.
Durum böyleyken böyle işte. İlk şoklar atlatıldıktan sonra görülüyor ki taraflar harekete geçmiş durumda, ama sanki AB biraz daha hızlı davranıyor. Her zamanki gibi; IPR Gezgini takipte!